Suốt 3 năm dài, sáng nào cai ngục cũng gọi anh dậy bằng cái tên xa lạ nào đó. Mỗi lần hầu tòa, những con người ngồi trên cao kia đều sử dụng tên ai khác để yêu cầu anh phải đứng lên ngồi xuống theo ý tòa.
Medhanie Tesfamariam Berhe là nạn nhân của vụ việc chỉ định sai danh tính tai tiếng nhất nước Ý. Anh bị bắt vào tháng năm năm 2016, phiên tòa ở Palermo nhanh chóng kết tội Medhanie, nói rằng anh chính kẻ cầm đầu đường dây buôn người khét tiếng Medhanie Yehdego Mered, biệt danh “Đại tướng”. Trong khi kẻ ác đang nhởn nhơ nơi Châu Phi, anh Berhe – người đang kiếm sống bằng nghề vắt sữa bò và thỉnh thoảng kiếm thêm thu nhập nhờ nghề mộc – đối diện với bản án 14 năm tù.
Medhanie Tesfamariam Berhe.
Tất cả bắt đầu bằng một nút bấm “Kết bạn” trên Facebook: anh thấy người vợ của “Đại tướng” Mered xinh đẹp quá, gửi lời mời kết bạn và ban điều tra đã kết luận rằng Medhanie Tesfamariam Berhe chính là kẻ buôn người đang sử dụng danh tính mới.
“Đã hơn một lần tôi nghĩ tới chuyện tự vẫn,” Berhe, nay đã 32 tuổi, nói với The Guardian. “Khi bạn phải nếm trải bất công và phát hiện ra mình bất lực trước tòa, bạn mất niềm tin vào cuộc sống. Cứ thử nhìn nhận sự việc bằng con mắt của tôi mà xem: Tôi đâu có bị bắt, tôi bị bắt cóc và ba năm trời ngồi tù như một cơn ác mộng không bao giờ dứt, tất cả bắt đầu chỉ bằng một tình bạn Facebook.”
May mắn cho Berhe, cơn ác mộng đã kết thúc hồi tháng Bảy năm ngoái, khi phiên tòa diễn ra tại Sicily đã tuyên bố anh trắng án tội danh buôn người, xác nhận rằng anh là nạn nhân của một vụ việc nhận nhầm danh tính, yêu cầu Berhe phải được trả tự do ngay lập tức. Ngày hôm nay, Berhe đang sống tự tại trong một căn hộ nhỏ tại Palermo. Ba năm ngồi tù oan đã khiến Berhe thay đổi, trở thành một con người trầm lặng và cảnh giác hơn xưa.
Berhe xem bản tin về mình, vào hôm anh được trả tự do.
“Đôi lúc, tôi hoảng loạn khi sợ cảnh sát lại bắt mình một lần nữa, và cơn ác mộng sẽ có một khởi đầu mới,” anh nói. “Tính từ cái ngày tăm tối khi tôi bị bắt, đời tôi sẽ chẳng bao giờ trở lại như xưa được nữa.”
Chiều ngày 24 tháng Năm năm 2016, anh Berhe, người tị nạn gốc Eritrea đang uống cafe ở một quán bar ngoại ô Khartoum, thủ đô Sudan thì bị 6 sĩ quan cảnh sát chụp vải đen lên đầu, ép anh lên chuyến bay tới thẳng Rome. Anh chính là kết quả của một cuộc điều tra trải rộng trên 2 lục địa và 5 nước, và là minh chứng cho thấy thành công của chiến thuật chống nạn buôn người mới.
Anh Berhe bị gọi bằng biệt danh của Mered là “Al Capone vùng sa mạc”, kẻ buôn người xuyên quốc gia đầu tiên bị dẫn độ từ Châu Phi. Nhưng anh Berhe đâu có biết những điều đó, ngồi trong phòng thẩm vấn ở Ý, anh vẫn chẳng biết mình bị bắt, bị dẫn giải cả ngàn cây số vì tội danh gì.
“Tôi đã tưởng họ giải tôi về Eritrea vì tội đào ngũ,” anh nói. “Trong buổi thấm vấn đầu tiên tại Rome, họ nói rằng tôi chính là kẻ buôn người Mered. Tôi nghĩ rằng đầu óc họ có vấn đề rồi.”
Berhe tiếp tục bị chuyển tới nhà tù Pagliarelli ở Palermo để chờ hầu tòa, một phiên tòa dài kỳ và đầy tai tiếng. Hai bài thử ADN và một loạt nhân chứng sống đã từng tiếp cận với kẻ buôn người thật khẳng định được rằng anh Berhe vô tội, nhưng phiên tòa chưa thể kết thúc.
Berhe chờ nghe tuyên án tại nhà giam Ucciardone, được xây dựng để xét xử mafia hồi thập niên 80.
Tin mật bị rò rỉ cho hay kẻ buôn người kia đã bị bắt tại Trung Đông – nhiều khả năng là đang ngồi trong nhà giam của Các tiểu Vương quốc A-rập Thống nhất – khi hắn sử dụng hộ chiếu giả để nhập cảnh, trong khi đó thì cảnh sát Ý đi tới tận Sudan để mà bắt được anh Berhe. Việc Mered bị bắt tại UAE đồng nghĩa với việc chip nghe lén trên điện thoại của hắn (do cảnh sát Ý cài cắm) mọi hoạt động trên Facebook của Mered dừng đột ngột. Bên điều tra cho rằng Mered đã đổi số liên lạc và đổi tài khoản mạng xã hội.
Vài tháng trước đó, ban hành pháp Sicily nhận tin tình báo, rằng có một người gốc Eritrea có tên Medhanie đã trở thành bạn Facebook của vợ của Mered, cô Lidya Tesfu. Họ cho rằng đây chính là Mered, bởi lẽ hai tài khoản Facebook cũ và mới đều cùng tên Medhanie. Ban Điều tra Tội phạm Quốc tế NCA của Anh cung cấp số điện thoại gắn liền với tài khoản Facebook Medhanie kia cho cảnh sát Sicily, họ lần tới Khartoum và có được lệnh bắt.
“Nếu mà tôi có thể quay ngược thời gian, tôi sẽ cắt phăng cái ngón tay đã ấn kết bạn với người đàn bà đó vào mùa thu năm 2015,” anh Berhe cay đắng nói. “Làm sao tôi biết được đó là vợ của Mered? Chỉ thấy cô ta xinh thôi. Việc kết bạn Facebook đã khiến tôi rơi vào tình huống lạ đời[…] Nếu tôi không kết bạn với Lidya, thì giờ này tôi đã sum vầy với gia đình ở Châu Âu rồi.”
Berhe trong căn nhà được cấp.
Chính Tesfu, vợ của Mered cũng đưa bằng chứng cho thấy Berhe không phải chồng mình, nhưng công tố viên Calogero Ferrara gạt chứng cớ đó đi cũng như mọi bằng chứng khác cho thấy Ferrara đã bắt nhầm người. Cuối phiên tòa, Berhe bị tuyên án 14 năm tù giam.
Trong khi phiên tòa diễn ra, cả The Guardian và kênh truyền hình SVT của Thụy Điển đồng loạt đưa tin Mered đã được thả khỏi nhà giam tại UAE, và đang ăn chơi trác táng tại thủ đô Kampala của Uganda, sử dụng tiền buôn người hắn kiếm được bấy lâu nay.
“Khi tôi đang bị giam, tôi cũng biết tới tin đó, rằng Mered đang hưởng tự do ở đâu đó tại Châu Phi,” Berhe nói. “Nhưng tôi chẳng đổ lỗi cho hắn ta. Đâu phải do hắn mà tôi bị bắt ở Khartoum đâu, và hắn cũng đâu có giam cầm tôi suốt 3 năm trời.”
Tòa tuyên anh Berhe vô tội trước tội danh buôn người, nhưng vẫn bị buộc tội đã hỗ trợ người tị nạn trái phép, khi giúp họ hàng anh tới được Libya. Bởi anh Berhe đã ngồi tù 3 năm, tòa yêu cầu trả tự do cho anh ngay lập tức.
Anh được phép tị nạn ở Ý, được cấp cho một căn nhà nhỏ trong ngõ. Cuộc sống mới mở ra trước mắt anh, nhưng Berhe vẫn hoài nghi nhiều lắm. “Người ta hay hỏi tôi sẽ làm gì khi được tự do. Đầu tiên, tôi sẽ phải nhận ra cơn ác mộng đã chấm dứt và cuộc đời tự do này không phải một giấc mơ. Và nếu là mơ thật, thì cầu xin bạn đừng gọi tôi dậy.”
